Figür Pateni ile İlgili Teknik Bilgiler ve Yarışmalar :

Jumplar

Artistik Buz Pateni’nde 6 adet jump (atlama) vardır. Bunlar axel, lutz, flip, ritberger, salchow ve toeloop’tur. Bu jumplar, birli (single), ikili (double) ve üçlü (triple) olarak yapılır. Örneğin, birli lutz, sporcunun havada bir tur dönerek yaptığı lutz’dur. İkili lutz’da iki, üçlü lutz’da havada üç tur dönülür. Axel’ın değişik bir özelliği vardır. Beş jumpdan farklı olarak, birli axel’da sporcu havada 1,5, ikili axel’da 2,5 ve üçlü axel’da 3,5 tur dönmek zorundadır. Bu nedenle, axel en zor jump olarak kabul edilir ve puanı diğer jumplara göre daha yüksektir.

Günümüzde artık dörtlü jumplar çok sık yapılıyor. Bu jumplar tek başına yapıldığı gibi dörtlü-üçlü olarak da kombine halde yapılmaktadır. Örneğin, 2001 Dünya Şampiyonasında, yarışmalarda dokuz temiz, hatasız dörtlü jump atıldı. Yapılması en kolay jump olması açısından günümüzde genellikle dörtlü toeloop atılıyor. 2001 Dünya ve Avrupa Şampiyonu 18 yaşındaki Rus Evgeni Plushenko, dünyada şimdilik sadece kendisinin yapabildiği dörtlü toeloop-üçlü toeloop-ikili ritberger kombinezonunu hemen hemen her yarışmada atmaktadır. Bu jump kombinezonu, artık kendisinin simgesi haline gelmiştir.

Herhangi bir jumpın yapılması için dikkatle uygulanması gereken 5 aşama vardır:
1. Hazırlık
2. Sıçrama
3. Havada uçuş ve dönme
4. İniş
5. Çıkış

Jump, bu beş aşamanın oluşturduğu bir bütündür. Bir jumpın iyi olması için, bu beş aşamanın ayrı ayrı iyi olması gerekir.

Hazırlık: Jumpın, önemli bir evresidir. Havaya sıçramadan önce, sporcunun kendisini jumpa hazırladığı aşamadır. Her jump için hazırlık evresi değişiktir. Ancak her jump için ortak olan noktalar, patencinin bedeninin dik durması, başının yukarı bakması, kollarını yana açmış olması ve kendine güvenmesidir. Hazırlık aşaması kötü olursa, çok büyük bir ihtimalle jump da kötü olur.

Sıçrama: Sıçrama, ayakların buzdan kesildiği andır. Her jumpın sıçrama aşaması farklı olur. Kimisi ileri doğru, kimisi de geriye doğrudur. Sıçramanın zamanlaması çok önemlidir. Sıçrama aşaması iyi kontrol edilmelidir. Beden, kollar, bacaklar ve kafa tam kontrol altında olmalı ve iyi bir sıçrama için bütün bunlar arasında iyi bir uyum bulunmalıdır. İyi bir sıçrama, jumpın iyi olmasını sağlar, çünkü jumpla ilgili sorunların birçoğu kötü sıçramadan kaynaklanır.

Uçuş ve dönme: Sıçramanın ardından havada uçuş ve dönme aşaması gelir. Jumpın türüne göre havada yarım turdan dört tura kadar dönülür. Tur sayısı arttıkça, havada daha hızlı dönmek gerekir. Her jump için havada dönüş pozisyonu hemen hemen aynıdır ama dönülmesi gereken tur sayısına göre sarfedilecek enerji farklı olur. Dönüş sırasında sürtünmeyi azaltmak ve böylece havada daha uzun süre kalabilmek için kollar ve bacaklar kapanarak bedene yapışır. Buza inmeden önce dönüş hareketi havada sona ermelidir yoksa daha sonra denge bozulur ve hatta sporcu yere düşebilir.

İniş: Zorluk derecesine bakılmaksızın her jumpın iniş evresi birbirine benzer. İniş sağlam, aynı zamanda hafif ve yumuşak olmalıdır. Bütün inişler geriye doğru olur ve patenci açıkça görülür biçimde tek ayağının üzerine inmelidir. Serbest kalan ayağın iniş sırasında buza değmesi büyük bir hatadır. Buza iniş sırasında düşmemek de çok önemlidir. İyi bir sıçrama ve havada iyi bir dönüş, iyi bir iniş sağlar.

Çıkış: Bu, jumpın son evresidir. Buza indikten sonra mümkün olduğunca uzun bir süre kaymak, çıkışın kontrollü biçimde yapıldığını göstermek açısından önemlidir.

Çıkış anında bedenin pozisyonu da önemlidir. İyi yapılan bir çıkış, kombine olarak yapılacak ikinci jumpın da daha kolay yapılmasını sağlar.

Jumplar genellikle, kendilerini tasarlayıp ilk kez yapan patencilerin adlarıyla anılırlar. Axel, salchow ve ritberger havaya sıçrayarak, lutz, flip ve toeloop da, serbest kalan ayağın buza vurularak güç alınmasıyla havaya sıçrayarak yapılan jumplardır. Axel (solda, Axel Paulsen’in adından gelir), Artistik Buz Pateni’nde ileri doğru sıçrayarak yapılan tek jumptır. Birli axel, buz patencileri için bir dönüm noktasıdır ve ancak diğer birli jumplar tam olarak yapıldıktan sonra denenmelidir. İkili jump kategorisinde kabul edilmesine rağmen ikili axel, aslında üçlü jump ailesinden sayılır. Üçlü axel da, havada 3,5 tur dönülmesi sebebiyle dörtlü jump olarak görülür ve yapılması en zor olan jumptır.

Lutz (sağda, Alois Lutz’un adından gelir), seyirciler tarafından anlaşılması en kolay jumptır. Uzun bir mesafe üzerinde geriye doğru kayıldıktan sonra yine geriye doğru sıçranarak yapılan bir jumptır.

Lutz, gibi vurmalı bir jump olan flip (sağda), ileri doğru kayarken patencinin birden geriye doğru dönmesi hemen sonra da geriye doğru ve lutz’a benzer biçimde sıçramasıyla yapılır. Bu nedenle, zaman zaman Luti ile flip’in birbirine karıştırıldığı olur. Bazı otoriteler, yakın bir zamanda dörtlü flip’in yapılabileceğini düşünmektedirler.

Toeloop (sağda), yine geriye doğru ve serbest kalan ayağın buza vurulmasıyla güç alınarak yapılan bir jumptır. Genel kanıya göre, too-loop, Artistik Buz Pateni’nde yapılması en kolay olan jumptır. Diğer jumplarla kombine olarak yapılması nedeniyle önem kazanır. Toeloop, dörtlü olarak yapılan ilk jumptır ve ilk kez Kanadalı Kurt Browning tarafından 1988’de Budapeşte’de yapılmıştır. Günümüzde artık yüksek düzeyli ve önemli yarışmalarda mutlaka dörtlü olarak yapılmaktadır.

Jumplar, tek başına yapıldığı gibi, hakemlerde ve seyircilerde daha etkili bir izlenim bırakmak ve daha yüksek puan almak için kombine olarak, yani art arda yapılırlar. Bir jump kombinezonu, araya adım konulmadan yapılan iki jumptan oluşur. Örnek vermek gerekirse, üçlü axel’dan hemen sonra, ara vermeden, araya herhangi bir adım koymadan, üçlü toeloop yapılırsa, bu, üçlü axel/üçlü toeloop jump kombinezonu olur.

Jump kombinezonları hakemler üzerinde iyi bir etki yaratır ve sporcunun yüksek puan almasını sağlar. Kombine olarak yapılan jumplar ayrıca figür patencisinin sağlam bir tekniğe sahip olduğunu gösterir. En etkili ve göze en hoş gelen jump kombinezonları, dörtlü toeloop/üçlü toeloop, üçlü axel/üçlü toeloop ya da üçlü lutz/üçlü ritberger’dir. Daha genç patenciler, bu jump kombinezonlarının ikili olanlarını yaparlar. Jumplar genellikle, kendilerini tasarlayıp ilk kez yapan patencilerin adlarıyla anılırlar.

SPİNLER

Spinler, dönüş hareketleridir. Esas olarak, üç çeşit spin vardır: upright spin (ayakta), camel spin (beden buza paralel) ve sit spin (çömelerek). Spinler, kendi kategorileri içinde de farklı biçimlerde yapılabilirler.

Upright spin: Patencinin ayakta yaptığı ve bedeninin hemen hemen tümüyle buza dik olduğu dönüş hareketidir. Bu kategoriye dahil spinler, tek ayak üzerinde yapılanlar, bedeni geriye doğru eğerek yapılanlar gibi çeşitli biçimlerde uygulanabilirler. Layback spin (beden geriye doğru yay gibi eğilerek yapılan spin) genellikle bayan patenciler tarafından yapılır. Ancak birkaç yıldan beri erkek patenciler de bu zor spini yapmaya başladılar. Bu spin, beden eğilebildiği kadar yay gibi geriye eğilerek tek ayak üzerinde ve serbest kalan ayak da yukarı kaldırılarak yapılır. Upright spine benzeyen ancak biraz farklı biçimde yapılan türüne de Scratch spin denir (Serbest kalan ayağın hafif kırık olmasına dikkat edin).

Bu spinin farklı bir biçimde yapılanı da, Biellmann hareketi denen pozisyondur. Patenci serbest olan ayağındaki patenin çeliğini elleriyle tutarak bacağını kafasına doğru yukarı kaldırır. İlk kez İsviçreli patenci Denis Biellmann tarafından yapıldığı için onun adıyla anılır. Erkeklerde, bu spin, son yıllarda Rus patenci Evgeni Plushenko tarafından yarışmalarda sık sık yapılmaktadır. Zor bir pozisyondur. Omurgayı zorladığı gerekçesiyle zamanla bedene zarar verdiği yolunda iddialar vardır.

Sit spin: Çömelerek yapılan spindir. Bu spin yapılırken, patenci çömelebildiği kadar çömelir, diz iyice bükülür, beden buza iyice yakınlaşır ve sporcu oturuyormuş gibi görünür. Bu spinin de, “flying sit spin” adı verilen ve havaya sıçrayarak yapılan biçimi de vardır. Sit spin, üzerinde dönülen ayağın değiştirilerek yapılan biçimi de vardır.

Camel spin: Tek ayak üzerinde ve bedenin buza paralel olacak biçimde eğilerek yapılan dönüş hareketidir. “Flying camel spin”, bunun farklı bir pozisyonudur. Patenciler, öne (sola) ya da geriye (sağa) dönerek ve ayak değiştirerek camel spin yapabilirler. Böylece dönüş hareketinin zorluk derecesini artırırlar ve spinin daha da estetik olmasını sağlarlar. Birkaçı bir arada yapılarak spinlerin daha zor, daha estetik olması ve göze daha hoş gelmesi sağlanır.

Yarışma Türleri

Tek Erkekler ve Bayanlar yarışmaları, Kısa ve Serbest Program’dan oluşur. Kısa Program, sonuca % 33,3, Serbest Program da % 66,7 oranında etki eder. Serbest Program, “Uzun Program” olarak da adlandırılır. Kısa Program, en fazla 2 dakika 40 saniye olabilir.

Kısa Program:

Patenci tarafından seçilen müzik eşliğinde sekiz zorunlu hareket yapılır. Hakemler, iyi yapılmayan ya da hiç yapılmayan figürlerin puanlarını keserler. Patenciler, yapamadıkları ya da iyi yapamadıkları bir figürü tekrar deneme hakkına sahip değildirler.

Kısa Program, en fazla 2 dakika 40 saniye olabilir. Bir Kısa Program, zorunlu bütün elemanlar yapılmışsa, hiçbir ceza puanı almadan bu süreden 5-10 saniye öncede sona erebilir

Erkekler ve Bayanlar Kısa Programı’nın sekiz zorunlu elemanları şunlardır:

Bayanlar:
1. İkili axel
2. Adım dizisiyle başlanan bir üçlü ya da ikili jump ve/veya buna benzer Serbest Program hareketleri
3. İki üçlü ya da bir üçlü-ikili jump kombinezonu
4. Flying spin
5. Layback spin ya da bir başka spin
6. Bir ayak değiştirmeli ve en az iki pozisyon değiştirmeli spin kombinezonu (sit spin, camel spin, upright spin ya da bunların herhangi bir varyasyonu)
7. Spiral-step sequence (spiral adım dizisi)
8. Step sequence (düz, dairesel ya da yılankavî adım dizisi)

Erkekler:

1. İkili ya da üçlü axel
2. Adım dizisiyle başlanan bir üçlü ya da -yapılabiliyorsa- bir dörtlü jump ve/veya buna benzer Serbest Program hareketleri
3. İki üçlü ya da bir üçlü-ikili jump kombinezonu

4. Flying spin

5. Bir ayak değiştirmeli Camel spin ya da sit spin
6. Bir ayak değiştirmeli ve en az iki pozisyon değiştirmeli spin kombinezonu (sit spin, camel spin, upright spin ya da bunların herhangi bir varyasyonu)
7 ve 8. Farklı iki adım dizisi (düz, dairesel ya da yılankavî adım dizisi)

Erkekler ve Bayanlar Serbest Programı:

Serbest Program, patenciye kendi bireysel tarzını ifade etme ve kuvvetli olduğu yanını vurgulama fırsatı verir. Bayanlarda Serbest Program süresi 3 dakika 50 saniye ile 4 dakika 10 saniye arasında değişir. Erkeklerde ise, 4 dakika 20 saniye ile 4 dakika 40 saniye arasındadır. Patencinin, iyi dengelenmiş, buz pistinin tümünü kullanan bir program sunması beklenir. Serbest Program’da bazı kısıtlamalar vardır.

Bu kısıtlamalar şunlardır:

Jump sayısı sınırsızdır; ancak programda en az bir jump kombinezonu olmalıdır ve jump kombinezonlarının sayısı üçü geçmemelidir. Patencinin tercihine bağlı olarak yalnızca üç ya da daha fazla dönüşlü (üçlü axel, 3,5 turdur) iki farklı üçlü jump tekrarlanabilir. Eğer tekrarlanırsa, biri jump kombinezonu olmalı, diğeri de jump kombinezonu ya da araya bağlayıcı hareket giren jump dizisi olmalıdır.

Programda en az dört farklı spin bulunmalıdır ve bunlardan biri spin kombinezonu, biri de flying spin olmalıdır. Aynı şekilde, bir adım dizisine yer verilmelidir.

Çiftler:

Çiftlerde, iki patenci birlikte ve yanyana kayar ve örneğin lift gibi (erkek patencinin partnerini kayarken havaya kaldırması) ortak bazı figürler yaparlar. Teklerde olduğu gibi, Çiftler yarışması da, sekiz zorunlu elemanın bulunduğu Kısa Program ve bazı kısıtlamaların bulunduğu Uzun (Serbest) Program’dan oluşur.

Kısa Program:

Kısa Program’da, patenciler tarafından seçilen müzik eşliğinde sekiz zorunlu eleman uygulanır. Hakemler, iyi yapılmayan ya da hiç yapılmayan figürlerin puanlarını keserler. Patenciler, yapamadıkları ya da iyi yapamadıkları bir figürü tekrar deneme hakkına sahip değildirler. Kısa Program’ın süresi en fazla 2 dakika 40 saniyedir.

Çiftler Kısa Program yarışmasının zorunlu elemanları şunlardır:

1. Herhangi bir elle havaya kaldırma
2. Bir lift twist (ikili) (erkek patencinin partnerini havaya fırlatarak iki tur döndürmesi
3. Bir fırlatmalı jump (ikili ya da üçlü) (erkek patencinin havaya fırlatarak eşine ikili ya da üçlü jump yaptırması)
4. Bir solo jump (ikili ya da üçlü) (tek, yani başka bir jumpla kombine olmayan jump)
5. Yalnızca bir ayak değiştirmeli ve en az bir pozisyon değiştirmeli solo spin
6. Yalnızca bir ayak değiştirmeli ve en az bir pozisyon değiştirmeli spin kombinezonu (sit spin, camel spin, upright spin ya da bunların herhangi bir varyasyonu)
7. Ölüm girdabı
8. Spiral step sequence (spiral adım dizisi)

Çiftler Serbest Programı:

Serbest Program, çiftlere kendi bireysel tarzlarını daha çok ifade etme imkânı verir. Serbest Program’da, spinler, spiraller, liftler ve partnerin yardımcı olduğu jumpların yapılması gibi çiftlere özgü tipik figürler vardır. Serbest Program’da ayrıca, aynı anda yapılan simetrik ya da paralel figürler bulunur.

ISU’nun (Uluslararası Paten Federasyonu) 321b kuralına göre, “çift patenciler her zaman aynı hareketi yapmak zorunda değildirler, zaman zaman birbirlerinden ayrılabilirler ama bunu belli bir uyum ve birliktelik içinde ve program ile çiftler patinajının bütünlüğünü bozmayacak şekilde yapmalıdırlar”. Çiftler Serbest Programı’nın süresi 4:20 ile 4:40 arasındadır.

Serbest Program’da aşağıdaki elemanlar bulunmalıdır:

- Partneri kaldıran kolun tam olarak uzandığı en az üç, en fazla beş değişik lift. Liftlerden biri twist lift olmalıdır
- En az bir, en çok iki fırlatmalı jump
- Bir solo jump; ikiden fazla olmamalıdır
- Yalnızca bir jump kombinezonu
- Bir çift spin kombinezonu; ikiden fazla olmamalıdır
- Yalnızca bir solo spin
- Bir ölüm girdabı; ikiden fazla olmamalıdır. Eğer çift, ikinci bir ölüm girdabı yaparsa, bu birinciden farklı olmalıdır
- Buz pistinin tümünü kullanan en az bir adım dizisi (düz, dairesel ya da yılankavî)

Elemanlar, buz pistinin tümünü kullanacak biçimde bağlayıcı adımlar ya da başka Serbest Program figürleriyle birbirlerine bağlanmalıdır.

Buz Dansı:

Buz Dansı yarışması, iki Zorunlu Dans, bir Orijinal ve bir Serbest Dans’tan oluşur. Her bir Zorunlu Dans yüzde 10, Orijinal Dans yüzde 30, Serbest Dans da yüzde 50 oranında sonuca etki eder.

Buz Dansı, çiftler patinajından farklıdır. Buz dansçıları daha çok kısıtlama ile karşı karşıyadırlar. Örneğin, akrobatik liftler ve buna benzer figürlerin yapılması yasaktır.

Zorunlu Danslar:

Her iki Zorunlu Dans yarışmasında da buz dansçıları, ritmi ve temposu ISU tarafından tayin edilmiş müzik parçalarına göre belirlenmiş figürleri yaparlar.

Orijinal Dans’ın ritmi, Paso Doble, Tango, Flamenco ya da İspanyol tarzında orkestrasyonu yapılmış valsden ikisinin ya da üçünün potpuri haline getirilmiş ritimlerinden oluşacak.

Orijinal Dans:

ISU, Orijinal Dansın ritim ve temposunu her yıl bir kez belirler. Çiftler, belirlenmiş ritimler içinden seçtikleri müziğe uygun danslarını kendileri hazırlar. Çiftlerin dansları, önceden belirlenmiş ritmin karakterini iyi yansıtmalıdır. Süresi ortalama 2 dakikadır.

Serbest Dans:

Serbest Dans, Buz Dansı’nın Serbest Programıdır. Çiftlerin kendi bireysel tarzlarını ifade eden müziklerini seçmesine ve dansın figürlerini kendilerinin hazırlamasına izin verilmiştir. Serbest Dansın süresi ortalama 4 dakikadır.